Vajinal yolla doğum süreci ilk gebeliklerde düzenli ağrıların başlamasından bebeğin doğumun gerçekleşmesine kadar yaklaşık 14-16 saatlik bir dönemi kapsar. Ardışık doğumlarda bu süre kısalır yaklaşık 6-8 saat arasında seyreder. Doğumun ilk aşaması ile ikinci aşamasında ağrısının süresi, şekli ve kaynağı farklıdır.
Doğumun ilk aşamasında ağrı, giderek düzenli ortaya çıkan kasılma ve gevşemeler ile fundus adını verdiğimiz rahmin tepe noktasında ve belde başlayarak, kasıklara doğru yayılır, giderek sıklığı artar, ağrı dönemleri uzar.
Doğumun ikinci aşamasında ise özellikle fetal başın inişi ile beraber ortaya çıkan baskı ve basınç hissi eşlik eder. Özellikle fetal başın orta pelvis düzlemini geçtiği andan itibaren özellikle perineye vuran baskı-basınç hissi ile beraber rektuma bası ve büyük tuvalet hissi ortaya çıkacaktır. Doğumun farklı dönemlerinde ağrı duyusunu taşıyan duyu sinirleri ve bunların omuriliğe giriş noktaları farklıdır. Bu nedenle ağrı tedavisinde başvurulan yollar da farklıdır.
Doğumun ilk aşamasında ağrı tedavisinde kullanılan başlıca farmakolojik (ilaç) tedavileri, klasik morfin türevi ağrı kesiciler ve epidural bloklardır. Bunun dışında, rahatlama egzersizleri, nefes teknikleri, TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) gibi teknikler de yardımcı olarak kullanılabilen tekniklerdir. Doğumda Epidural Anestezi (Analjezi veya Bloklar)
Epidural blok tekniklerine gerek spontan vajinal yolla doğum, gerekse de vajinal yolla doğuma yardımcı operasyonlarda ağrı şikayetinin tedavisi için başvurulur. Ayrıca sezaryen ile gerçekleştirilen doğumlarda da giderek daha çok başvurulan bir yol haline gelmektedir.
Epidural blok uygulamaları spontan vajinal yolla doğumda genellikle ağrıların düzenli aralıklarda geldiği, ancak şiddeti itibariyle, hastaya nispeten kolay uygulama pozisyonu verildiği dönemde uygulanır. İlaç uygulamaları genellikle ağrıların düzenli, şiddetinin giderek arttığı doğumun 1. evresinde, genellikle 4 cm ve üzere rahim ağzı açıklığında yapılmaya başlanır. Doğumun 2. dönemindeki ağrının tedavisinde de etkili olmakla beraber özellikle başın doğumu sırasındaki ağrıda etkisi yetersiz kalabilir.
Epidural blok nasıl uygulanır ?
Epidural anestezi için kateter uygulaması genelde yan bir şekilde uzanmışken veya otururken hafif öne eğilmiş pozisyonda yapılır. Bu pozisyon bel omurları arasındaki aralığı arttırarak lokal anestezi uygulaması ve kateter yerleştirilmesi için gereken alanı sağlayacaktır. Hazırlık aşamasında önce sırtınıza antiseptik temizleme solüsyonu sürülür. Daha sonra epidural kateterin yerleştirilebilmesi için kullanılacak iğnenin acısının hissedilmemesi için lokal anestezi yapılır. Ardından içinden kateterin geçeceği iğne uygulanır. Öncelikle bir doz test etmek amacıyla doğru yere gidiyor mu görmek için verilir. Sonra iğnenin içinden ince plastik ince sonda (kateter) ilerletilir. Doğru yere ulaşıldığında iğne çıkarılır ve kalan katater sabitlenir.
Verilen ilk test dozunun yeterli etki oluşturduğu izlendikten sonra aynı katater ile düzenli aralarla veya hasta kontrollü pompalar ile ilaç verilir.
Epidural katater güncel uygulamalarda daha çok vajinal yolla doğum planlanan ve doğum eylemi takip edilen gebelerde doğum öncesinde ağrı tedavisi için uygulanmaktadır. Sezaryen operasyonlarında spinal veya giderek daha çok uygulanan kombine epidural-spinal tekniklerden yararlanılır.
Doğum sırasında epidural anestezinin etkisini nasıl hissederiz?
Epidural blok sonrası ağrı hissiniz ilaç kombinasyonlarına göre ve ne kadar uzun süreceği doğum esnasındaki faktörlere göre değişiklik gösterir. Bazı kadınlar kasılmaları ve ağrıları hisseder ama acı olarak hissetmezler. Yani epidural blok, doğum ağrılarının daha tahammül edilir hale gelmesini sağlar.
Epidural blok doğumun süresini ve seyrini etkiler mi ?
Doğumun ikinci döneminde annenin katılımını gerektiren aşamada ağrı hissini azaltması nedeni ile annenin kasılmalarla beraber istemli itmesini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle doğumun ikinci aşamasında bir miktar uzamaya neden olabilir.
Doğumdan sonrası ?
Doğum gerçekleştikten sonra katater çıkarılır. Eğer epidural katater sezaryenle doğumda kullanılmak üzere yerleştirilmiş ise ameliyat sonrası 1. güne kadar yerinde bırakılarak ağrı tedavisi için aralıklarla ilaç verilmesi yoluna gidilir. Özellikle sezaryen öncesi yapılan epidural katater uygulamalarında birkaç saat bacaklarınızda uyuşukluk hissedebilirsiniz. Bacaklarınızdaki uyuşukluk azaldıkça ve ayaklarınızı hareket ettirebildikçe ağrılarınızın başladığını gözlemlersiniz.
Epidural anestezi ile doğumun riskleri nelerdir?
Enfeksiyon, pıhtı oluşması ya da nörolojik problemler üç binde bir oranında görülür. Oradaki sinir, iğne ile yaralanırsa 2-3 aylık geçici uyuşukluk olabilir. Bu işlemde felç olma riski çok düşüktür. Erişkinde omurilik girişim yapılan yerin çok daha üzeri bir seviyesinde kaldığı için omurilikle doğrudan bir temas olmaz.
Omuriliğe zarar vererek felç olma riski bu seviyeden yukarıda yapılan girişimlerde bulunur. Riskler genellikle altta yatan nörolojik problemleri olan, omurga sorunları olan, kan sulandırıcı ilaçlar kullanan gebelerde daha fazla karşımıza çıkar.
Herkes epidural doğum yapabilir mi?
Epidural katater uygulamaları için risk oluşturan durumlarda bu yöntem doğum sırasındaki ağrının tedavisinde kullanılamaz. Eğer uygulama bölgesinde enfeksiyon varsa, kan sulandırıcı hap ve iğneler kullanılıyorsa, bilinen bir nörolojik sorun varsa veya uygulamayı teknik olarak zorlaştıracak, omurga kemik deformiteleri varsa, bunlar epidural kateter yerleştirilmesi için uygun olmayan durumlardır.
Linkler
Kaynaklar
Comments