Önemli Not: Bu makalede yer alan bilgilendirme, mevcut tıbbi literatür göz önüne alınarak yapılmıştır. Tıbbi bir tavsiye değildir. Her gebenin kendine has tıbbi koşulları göz önüne alınarak gereken tıbbi yönetim uygulanmalıdır.
Gebelikte Erken Membran Rüptürü (EMR)
Gebelikte erken su gelişi veya membran rüptürü (EMR),
. Tüm gebeliklerin % 10'unda izlenir. Genellikle zarların doğum eylemi sırasında, aktif doğum kasılmaları başladığında yırtılması beklenir. Hatta bazen aktif doğum eylemi sırasında doktor tarafından da su kesesi açılabilir.
Eğer su gelişi, doğum kontraksiyonları (Kasılma veya sancı) başlamadan, 37. gebelik haftasından önce (preterm) gerçekleşti ise ona preterm EMR adı verilir. Gebeliklerin % 3'ünde izlenir. Otuz yedinci gebelik haftasından önce erken su gelişi olan gebeliklerde, membran rüptürünün gerçekleştiği hafta, doğuma kadar geçen süre, altta yatan nedene göre çok farklı klinik sonuçlarla karşılaşılır.
Erken Membran Rüptürü, kendiliğinden veya bazen bir dış uyaran (Travma) sonrasında gerçekleşebilir. Birçok gebede erken su gelişine neden olan faktör belirlenemese de belli başlı risk fakatörleri arasında,
1. Enfeksiyonlar: Amniyon sıvısı veya vajinal enfeksiyonlar (alt genital kanaldaki), membranların zayıflamasına ve erken yırtılmasına yol açabilir,
2. Polihidramnios: Amniyon sıvısı miktarında ortaya çıkan hızla artış, membranlar üzerinde basınç artışına neden olarak yırtılma riskini artırabilir,
3. Servikal Yetersizlik: Rahim ağzının doğum kasılmaları olmadan kısalması , yumşaması yani yetmezliği, membranların erkenden yırtılmasına yol açabilir. Ayrıca rahim ağzı yetmezliği olan gebelerde serviksi kuvvetlendirmek için atılan dikişler (serklaj operasyonu) de erken membran rüptürü riskini arttırabilir,
4. Geçirilmiş EMR öyküsü: Önceki gebeliklerde EMR yaşamış olan kadınlar, sonraki gebeliklerde de bu riski taşıyabilir,
5. Sigara Kullanımı: Sigara içen kadınlarda EMR riski artar,
6. İntrauterin Girişimler: Gerek genetik tanı için yapılan amniyosentez, koryon villüs örneklemesi, kordosentez gibi işlemler gerekse intrauterin tedavi girişimleri lazer, radyofrekans ablasyon, intrauterin transfüzyon, şant uygulamaları, fetal endotrakeal balon uygulamaları erken membran rüptürü riskini arttırır,
7. Travma
8: Kanama: Gebelik sırasında yaşanan kanamalar, düşük tehditleri, retroplasental kanama alanları, erken membran rüptürü riskini arttırır.
Su Gelişini Nasıl Anlarım ?
Erken membran rüptürünün en yaygın belirtisi, vajenden ani ve bol miktarda sıvı gelmesidir. Genellikle su gelişi sırasında kıyafetlerin tam kat ve geniş ölçekte ıslanması ile karşılaşırız. Bu sıvı, amniyon sıvısıdır ve genellikle berrak açık sarı veya hafif pembe renktedir. Kanama ile beraber olduğunda gelen sıvı pembe veya açık kırmızı olabilir. Su gelişinin gerçekleştiği durumda sıvı gelişi dönem dönem artış gösterek süreklilik gösterebilir. Su gelişine; karın ağrısı, kasık bölgesinde baskı hissi eşlik edebilir.
Su Gelişi (Erken Membran Rüptürü) Nasıl Tespit Edilir ?
Su gelişinin tanısında hastanın muayene öncesinde aktardığı şikayetler ve doktor tarafından alınan öykü çok önemlidir. Mutlaka steril koşullarda yapılan jinekolojik muyane ile doğrulanmalıdır. Spekulum muayenesinde serviks (rahim ağzından gelen) berrak veya açık sarı sıvı, amniyon sıvısının göllenmesi şüpheyi kuvvetlendirir. Alınan sürüntü veya sıvıda nitrazin tesi (pH kağıdı) ve Placental Alpha Microglobulin-1 kitleri şüpheli vakalarda tanı konmasına yardımcı olur. Ultrasonografi ile amniyon sıvısı miktarının azalmanın gözlenmesi de tanıyı destekleyen bulgulardandır.
Erken Su Gelişinin Sizin ve Bebeğinizin Sağlığı için Taşıdığı Riskler Nelerdir ?
Erken membran rüptürü 37. gebelik haftasından önce gerçekleştiyse annede ortaya çıkan birincil risk enfeksiyon (Koryoamniyonit ve sepsis) ve ilişkili sorunlardır. Fetus açısından ise erken doğum, prematüriteye bağlı riskler ve enfeksiyondur. Eğer su gelişi viabilite öncesi (23-24. gebelik haftasından önce gerçeklemiş ise) bunlara ek olarak göğüs kafesinin ve akciğerlerin gelişememesine bağlı (Torakal ve pulmoner hipoplazi) ciddi solunum sorunlarıdır. 37. gebelik haftasından sonra ortaya çıkan erken su gelişlerinde ise hem anne hem yenidoğan cephesinde önümüze çıkan başlıca sorun enfeksiyona bağlı (Grup B Streptokok başta olmak üzere) sorunlardır.
Erken Membran Rüptürünü Nasıl Yönetelim ?
EMR tedavisi, gebelik haftası, fetal sağlık durumu ve enfeksiyon varlığı gibi birçok faktöre bağlıdır:
- 37. gebelik haftasından sonra erken su gelişi gerçekleştiyse: Doğum kararı verilerek bunun için gerekli girişimler de bulunulur. Kontraksiyonların başlaması için bazı gebelerde beklenebileceği gibi rahim ağzında değişikliklerin başlatılması için ilaç veya mekanik yöntemlere başvurulması sonrası doğum indüksiyonuna da başvurulabilir. Burada kontraksiyonların (Kasılmaların) başlamasını beklemek veya doğum eylemini başlatma kararı, doktorunuz tarafından muayeneniz ve klinik durumunuza göre verilecektir. Erken su gelişi sezaryen için tek başına bir gerekçe değildir.
- 34-37. gebelik haftaları arasında: Genellikle doğum eyleminin başlatılması ve doğumun gerçekleştirilmesi birincil seçenektir. Seçilmiş bazı vakalarda hastaneye yatırılarak doğumun bir süre geciktirilmesi yoluna gidilebilir ancak burada karar laboratuar ve klinik bulgulara göre doktorunuz tarafından verilmelidir. Doğumun mutlaka yenidoğan yoğun bakım olanakları olan bir hastanede gerçekleştirilmesi gereklidir.
- 24-34. gebelik haftasından önce: Hasta mutlaka hastaneye yatırılarak, başta fetal akciğerlerin olgunlaşmasını hızlandırmak için kortikosteroid başlanabilir. Kortikosteroidler aynı zamanda 30. gebelik haftası altında nekrotizan enterokolit, orta vadede kronik akciğer hastalıkları (Bronkopulmoner displazi)ve intraventriküler kanama riskini de azaltır. Ayrıca enfeksiyonu önlemek amacıyla antibiyotik tedavisi uygulanabilir. 32 hafta altında fetal merkezi sinir sistemini korumak için doğum kararı verildiğinde MgSO4 uygulaması anneye yapılabilir. Fetus ve anne sağlığı izin veriyorsa, doğum geciktirilir. Özellikle 28. gebelik haftası altında kazanılan her günün yenidoğan sağ kalımı üzerinde olumlu etkileri vardır. Ancak takip edilen gebelerde ateş, diğer enfeksiyon bulguları ve laboratuar testleri ile yakın takip yapılmalıdır.
-23. Gebelik Haftası Altı: Özellikle viabilite öncesi gerçekleşen erken su gelişlerinde, sadece enfeksiyon riski değil diğer akciğer problemleri de dikkate alınmalı, aileye olası klinik riskler (anne ve yenidoğan için) ayrıntılı bir şekilde anlatılmalı, sonuçların günümüz olanakları çerçevesinde iyi olmadığı anlatılmalıdır.
Erken membran rüptürü, gebelikte önemli bir komplikasyondur ve hem anne hem de bebek için ciddi sağlık riskleri taşır. Bu durumun yönetimi, uzman bir ekip tarafından dikkatle planlanmalı ve takip edilmeli, doğum özellikle 37. gebelik haftasında altındaki gebeliklerde yenidoğan yoğun bakım olanaklarının olduğu bir merkezde gerçekleştirilmelidir.
Okuma Önerileri
Comments